بررسی مرفولوژیکی و مولکولی تحمل به شوری در تعدادی از ژنوتیپ های کلزا

شوری یکی از دو عامل عمده محیطی کاهش دهنده تولید محصولات زراعی در جهان است . کلزا از جمله گیاهان روغنی متحمل به شوری می باشد و در بعضی منابع، تحمل آن در حد گندم عنوان شده است. خاک های شور یا آبیاری با آب شور، پتانسیل تولید کلزا را به شدت کاهش می دهد. جهت مطالعه تاثیر سطوح مختلف شوری در چهار سطح شوری (0، 100، 200 و 300 میلی مولار) بر جوانه زنی، خصوصیات رویشی، فیزیولوژیکی و مولکولی نه رقم کلزا (hayola 401, zarfam, sarigol, rgs003, l3006, lph9, lph12, lph22, lph23 ) آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری انجام شد. در این تحقیق تعداد 18 صفت مختلف شامل ارتفاع بوته، ارتفاع تا اولین غلاف، قطر ساقه، تعداد شاخه فرعی، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف در ساقه اصلی، طول غلاف در ساقه اصلی، وزن غلاف در ساقه اصلی، تعداد غلاف در شاخه فرعی، تعداد دانه در غلاف شاخه فرعی، طول غلاف در شاخه فرعی، وزن اندام خشک هوایی، وزن هزار دانه، محتوای پرولین، محتوای کلروفیل a و b، درصد شاخص برداشت، عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه با اندازه گیری تعداد 5 بوته در هرگلدان ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که در صفات اندازه گیری شده تفاوت معنی داری بین سطوح شوری و ارقام مختلف وجود دارد، بطوریکه افزایش سطح شوری عملکرد دانه، تعداد دانه در بوته، عملکرد بیولوژیکی، تعداد غلاف، ارتفاع بوته، قطر ساقه، وزن هزار دانه و میزان کلروفیل اندام های هوایی را در ارقام مورد آزمایش کاهش داد. همچنین ارقام مختلف کلزا واکنش های متفاوتی به سطوح مختلف شوری نشان می دهند. در سطح شوری 300 میلی مولار بیشترین عملکرد دانه در رقم هایولا 401 بدست آمد که برای کاشت در مناطق با شوری بالا قابل توصیه می باشد. واکنش pcr مشخص کرد ژن آنتی پورترna+/h+ در تمامی ژنوتیپ ها در هر دو ژنوتیپ حساس و مقاوم وجود دارد که احتمالاً توالی آنها باهم فرق داشته و یا ممکن است ایزو فرم های مختلفی از ژن با محل اتصال پرایمر های مشابه وجود داشته باشد ولی با توالی یابی مشخص شد توالی های آنها در ژنوتیپ های حساس و مقاوم با هم تفاوت دارند. نتایج آنالیز rapd نشان داد که آغازگر opa04 با 32 باند بیشترین باند و آغازگر opb08 با 9 باند کمترین میزان باند دهی را دارا بود. گروه بندی ارقام بر اساس روش upgma و برمبنای ضریب تشابه جاکارد، ژنوتیپ های مورد مطالعه در ضریب تشابه 52/0 را در 3 گروه مجزا دسته بندی کرد. جهت حصول حداکثر هتروزیس بایستی حداکثر فاصله ژنتیکی بین والدین وجود داشته باشد، لذا می توان از تلاقی ژنوتیپ های گروه اول با گروه سوم هتروزیس قابل ملاحظه ای را بدست آورد.